Welk ‘probleem’ wil je met een innovatie oplossen? Niet elke zorgorganisatie vraagt zich dat af. Met als gevolg dat de innovatie na enkele weken ongebruikt in de kast verdwijnt. Binnen de gehandicaptensector kiest het project Innovatie-impuls een andere insteek. De eerste stap is: aan welk vraagstuk kan technologie een zinvolle bijdrage leveren? Agnes van der Poel, onderzoeker bij Innovatie-impuls, en Joël Bax, zorgontwikkelaar bij Profila Zorggroep, lichten toe.
Creëer geen gadget
“Vaak denken organisaties ‘wat een leuk ding, dat gaan we kopen, daar gaan we wat mee doen’”, zegt Agnes. “Maar een paar weken later wordt het al niet meer gebruikt.” “Precies”, vult Joël aan. “Organisaties moeten oppassen dat ze geen gadget creëren. Het eerste wow-effect duurt vaak maar kort. Mooi aan de Innovatie-impuls is dat ze uitgaan van de cliënt: wat heeft de cliënt nodig en waar kan zorgtechnologie bij ondersteunen. Dat is een heel krachtig uitgangspunt.”
Sluit aan bij de cliëntbehoefte
Want de cliënt is uiteindelijk degene die de zorgtechnologie gaat gebruiken. De afgelopen maanden deed Profila Zorggroep ervaring op met verschillende robots. “We zagen al snel hoe belangrijk het is dat een robot aansluit bij de cliënt”, zegt Joël. “Sommige robots wekten bijvoorbeeld irritatie op bij cliënten. De content van deze robots was duidelijk niet gemaakt voor onze cliënten met een verstandelijke beperking."
Betrek ook de medewerker
De cliëntbehoefte moet uitgangspunt zijn, maar de ervaringen van de medewerkers zijn minstens zo belangrijk, benadrukt Joël. "Als begeleiders niet geloven in de meerwaarde van een zorgtechnologie, zetten ze het niet in. Betrek de medewerkers daarom vanaf het begin bij het proces. Zij weten als geen ander wat kan werken in de praktijk." En maak ook tijd voor training vrij, zodat de medewerkers de technologie goed begrijpen. "Waar je eigenlijk naartoe wil, is een dynamiek waarin cliënt en medewerker samen de inzet van zorgtechnologie vormgeven, zonder sturing van bovenaf."
Wees concreet
Hoe breng je de cliëntbehoefte in kaart? Door in gesprek te gaan. Joël: “Je moet weten wie de cliënten zijn. Ze hebben een naam, een achtergrond, hoe gaat het met hen?” En dan blijkt het vaak om kleine concrete dingen te gaan. “Zoals ‘ik wil graag meer doen op de groep’ of ‘ik wil meer bewegen ’of ‘ik wil vrienden maken’”, legt Agnes uit. “Dát is het cliëntperspectief. Terwijl een organisatie het bijvoorbeeld over ‘eenzaamheid tegengaan’ heeft. Zo’n term is veel te groot.”
Ontrafel de grote thema’s
‘Ontrafelen’ noemt Agnes het. “Grote termen zijn te veelomvattend. Het is dus zaak om te achterhalen wat een term concreet inhoudt.” Als voorbeeld noemt ze ‘lekker slapen’. “Als je dat gaat ontrafelen, kom je op een veelheid aan onderwerpen. Zoals in slaap vallen, doorslapen, wakker worden op het juiste moment, overdag te veel indutten.”
Zet de technologie persoonsgericht in
Joël benadrukt dat uit deze aanpak volgt dat innoveren maatwerk is. “Elke cliënt en elke medewerker is uniek.” Toch twijfelen mensen nog wel eens of technologie en maatwerk goed samengaan. Agnes is overtuigd dat het kan. “Het mooie van technologie is dat je een fundament kunt creëren dat voor iedereen hetzelfde is. En dat je het vervolgens persoonsgericht kunt invullen. Net zoals je dat in de ‘gewone’ zorg doet.” Als je technologie goed inzet, maak je het voor iedereen beter. “Stel dat een cliënt niet zelfstandig kan eten. Een zorgverlener die deze cliënt hapjes eten geeft, kan niet ook een goed gesprek voeren. Maar als een eetrobot de hulp bij het eten overneemt, kan dat wel. Technologie kan dus ruimte scheppen voor meer contact en aandacht.”
Bij Profila Zorggroep heeft de aanpak van de Innovatie-impuls geleid tot de keuze voor implementatie van de sociale robot Zora. Het project Innovatie-impuls is onderdeel van het programma Volwaardig Leven van het ministerie van VWS. Meer over het implementeren van zorgtechnologie, zoals hulp, tips en ervaringen, vind je bij Implementatie.