Jos Knaapen is programmamanager innovatie bij Isala, maar liever noemt hij zichzelf ‘innovatiefiguur’. Als geuzennaam, want hij doet alles: hij is projectleider, doet de marketing van innovaties, leidt strategiesessies. Samengevat helpt hij mensen. “Zo wil ik, zonder enige medische achtergrond, positief effect hebben op de ervaring van de patiënt of medewerker in het ziekenhuis.” Wat doet Jos om dat doel te bereiken? Lees zijn tips en doe er je voordeel mee.
Start vanuit de vraag of de behoefte
Het is de grootste open deur, maar Jos wil er toch mee starten: begin bij de vraag of behoefte. “In de praktijk worden veel innovaties ontwikkeld vanuit de technologie en niet vanuit een vraag. Dan is innoveren het doel. Maar innovatie heeft alleen zin als je een probleem oplost of een proces toekomstbestendig maakt. Dan krijg je meestal een goed resultaat.”
Zorg dat de rollen goed belegd zijn
“Mijn functie werkt, omdat de rollen duidelijk zijn”, vervolgt Jos. “We hebben een goede chief medical information officer (CMIO), een goede chief nursing information officer (CNIO), een chief information officer (CIO) met ambitie, een bestuur met visie, een connected care-programma dat goed draait. De grote thema’s binnen de organisatie zijn dus goed belegd, en alles wat daartussen valt doe ik. Denk aan VR of serious gaming. Maar ook onze desinfectierobot is een goed voorbeeld. Daar zijn schoonmaak, ICT en verschillende zorgafdelingen bij betrokken. Het thema robotisering is niet centraal belegd. Dan pak ik het op.”
Zet de zorgverlener op het podium
Jos zegt bijna nooit ergens ‘nee’ tegen. Maar zijn projecten moeten aan één belangrijke voorwaarde voldoen. “Ik start alleen als iemand van de inhoud eigenaarschap toont én enthousiast is.” De afspraak is altijd dat de zorgverlener van de zorginhoud is en Jos van het proces. “En zodra er inhoudelijke resultaten te presenteren zijn, gaat de zorgverlener het podium op. Zij krijgen de credits. Dat maakt het voor zorgverleners leuk om te innoveren. Bovendien: zij steken hun hoofd boven het maaiveld uit met hun idee. Daar moeten ze ook voor beloond worden.”
Bereid professionals voor op de toekomst
Wat je volgens Jos écht niet moet doen, is ‘niks doen’. In strategiesessies geeft hij altijd mee dat er serieuze uitdagingen zijn. “We hebben de vergrijzing, we moeten straks met minder mensen meer werk verzetten. Daar moet je slim mee omgaan. Maar minstens zo belangrijk is dat ziekenhuizen mee moeten om te blijven aansluiten bij de verwachtingen van mensen. Nu is de patiënttevredenheid nog best hoog, omdat veel medische problemen goed worden opgelost. Maar mensen worden steeds veeleisender. Ze kunnen steeds meer zelf kiezen en regelen.” Hij illustreert het met een voorbeeld. “Tijdens mijn studie volgde ik het vak ‘corporate strategy’. Dat was rond 2009. Daar spraken we vaak over de ‘touch and feel barrier’ bij het kopen van kleding. De verwachting was dat de kledingverkoop online niet zo’n vlucht zou nemen. Inmiddels staat de helft van de winkelstraten leeg omdat mensen álles online kopen. In de zorg gaan we vergelijkbare vraagstukken krijgen.”
Creëer een mogelijkheden-mindset
Nog iets dat we niet moeten doen: denken in onmogelijkheden. Jos: “Mensen zijn goed in van tevoren bedenken waarom dingen niet werken. Terwijl we juist een mogelijkheden-mindset nodig hebben.” Lastig is dat de zorg ontzettend veel protocollen kent. “Dat moet ook, om veilige zorg te geven. Maar als je innoveert moet je de ruimte zoeken die er wél is.” Zoals de drone die in 2023 met bloedmonsters tussen Isala Meppel en Isala Zwolle gaat vliegen. “Dat is een van de leukste innovaties waaraan ik een bijdrage heb mogen leveren. Die drone tart alle logica. Het is een vervoersmiddel dat nog niet uitontwikkeld is, en ook de regelgeving is nog niet volledig uitgewerkt. Er konden ongelooflijk veel dingen misgaan en toch zijn we het gaan doen. Met als resultaat dat we de spoeddiagnostiek in de avond en nacht straks nog beter en sneller kunnen doen, met een minimale reistijd tussen de twee ziekenhuizen. Want de drone neemt de kortste lijn en vliegt overal overheen.”
Innoveren doe je samen, besluit Jos. “Dat betekent overigens niet dat wij hier met z’n allen aan het innoveren zijn. Dat is een utopie. Niet iedereen hoeft de eerste stap te zetten. De mensen die dat wel doen, help ik op weg. En vervolgens nemen we de rest mee.”